კლიტორიდექტომია - მსხვერპლშეწირვა სიამოვნების სანაცვლოდ
2007 წლის გაზაფხულზე National Geographic-ის ფოტოჟურნალისტმა სომალის ერთ-ერთ სოფელში შემზარავი რიტუალის ამსახველი კადრები გადაიღო, როდესაც 12-13 წლის გოგონას ორი ქალი კლიტორიდექტომიას ანუ კლიტორის ამპუტაციას უტარებდა.
აფრიკის გარკვეული ტომებისთვის ამ რიტუალს საკრალური დატვირთვა აქვს. სისხლი, რომელიც მიწაზე იღვრება, ზვარაკია გარდაცვლილთა სულებისთვის, რის სანაცვლოდაც ნიადაგი უფრო ნაყოფიერი ხდება. სინამდვილეში აღნიშნული რიტუალი არაფერია, გარდა მოზარდი გოგონების წამებისა, რასაც ხშირად უარყოფითი შედეგი ახლავს, რადგანაც ძალიან დიდია ინფექციის შეჭრის საფრთხე. მაგალითად, მასაის ტომში მსგავსი რიტუალის დროს ექიმბაში „პაციენტს“ სხვადასხვა მცენარეებით მკურნალობს, რომელიც ამ უკანასკნელს ინფექციის შეჭრისგან იცავს, მაგრამ მანდის, აკამბასა და სხვა აფრიკული ტომის შამანებს სწამთ, რომ ჭრილობა თავისით უნდა შეხორცდეს, ამიტომაც კლიტორიდექტომიის დროს ყოველი მეათე აფრიკელი გოგო (2006 წლის მონაცემებით) ინფექციის შეჭრის შედეგად იღუპება.
ზოგადად აფრიკულ კულტურაში ქალისა და მამაკაცის სასქესო ორგანოები ადამიანის ასაკის განმსაზღვრელია, ამიტომაც მრავალი ანთროპოლოგის აზრით, კლიტორის ამპუტაციას მისტიკური რიტუალის გარდა სხვა დატვირთვაც აქვს - იგი აფრიკელ გოგონებს ხელს უწყობს გახდნენ ქალები, რის შემდეგაც მათ გათხოვებისა და შვილის გაჩენის უფლება ენიჭებათ. თუმცა ადვილი მისახვედრია, რომ მათი სექსუალური ცხოვრება და შეგრძნებები რადიკალურად განსხვდება დასავლურ სამყაროში დაბადებული ქალების შეგრძნებებისგან. კლიტორიდექტომიის განსაზღვრული დრო არ არსებობს, იგი ყველასთვის ინდივიდუალურია, თუმცა ერთი რამ ცხადია, აღნიშნული ოპერაცია მოზარდს მენსტრუალური ციკლის დაწყებიდან მეორე ან მესამე დღესვე უტარდება. აკამბას ტომში ამ ცერომონიალს გარდა საკრალური მნიშვნელობისა, სხვა დეფინიციაც გააჩნია. ვინაიდან სასქესო ორგანო სიცოცხლის სიმბოლოდ მიიჩნევა, მისი ამპუტაცია ახალ ფაზაში გადასვლის მცდელობაა, სწორედ ამიტომ ამ ოპერაციას მხოლოდ ხანდაზმული ქალები აკეთებენ.
ეს მრავალსაუკუნოვანი ტრადიცია აფრიკულ კულტურაში დღემდე აუცილებელ ცერემონიალად ითვლება. აშკარაა, რომ მსოფლიოში არც ერთი მოვლენა არ არღვევს ქალის უფლებებს ისე, როგორც კლიტორიდექტომია. ვესტერნიზირებულ სამყაროში მცხოვრებ ფემინისტებსაც არაერთხელ გაუპროტესტებიათ, თუმცა უშედეგოდ. აფრიკელები ისევ აგრძელებენ თერთმეტი, თორმეტი და ცამეტი წლის გოგონების სასქესო ორგანოს ამპუტაციას და მათი სისხლის თუ სიამოვნების გარდაცვლილთა სულებისთვის მსხვერპლად შეწირვას.
Friday, December 24, 2010
Thursday, December 23, 2010
Hot Book Industry
შესაძლოა გავიდეს რამდენიმე ათეული წელი და მილიონობით წიგნმა თაროებზე, მუყაოს ყუთებსა და ნებისმიერი ბიბლიოთეკის საცავში ვადაგასული პროდუქტივით დაიწყოს დაობება. გავიდეს რამდენიმე ათეული წელი და უმუშევრობის სტატისტიკურმა მონაცემებმა მსოფლიოს ყველა ქვეყანაში მნიშვნელოვანი ცვლილებები განიცადოს, ხოლო ბეჭდურმა მედიამ მთლიანად ვირტუალურ სივრცეში გადაინაცვლოს. ასე შეიქმნება ახალი ინტერნეტ ლიტერატურის ინდუსტრია. მსოფლიოს ყველა გამომცემლობა სამუდამოდ შეწყვეტს მუშაობას. დაიხურება სტამბები, ხოლო გამომცემლები მწერლებს მხოლოდ ინტერნეტის საშუალებით დაუკავშირდებიან, რაც, სავარაუდოდ, არაერთი ავტორის ვირტუალური კლონის შექმნას გამოიწვევს. შესაბამისად, მკითხველებს ეყოლებათ არარსებული ლიტერატურული კერპები, ხოლო ნებისმიერი ლიტერატურული ღონისძიება ვირტუალურად შექმნილ ადგილას მოეწყობა და ვირტუალური გამომცემლობის მთავარი რედაქტორიც „გაყიდული“ საქონლით კმაყოფილი დარჩება. ასე გაგრძელდება მომავალშიც, სანამ ფანატიკოსთა ჯგუფი ინტერნეტს ტერაქტს არ მოუწყობს და წამში არ გაანადგურებს ვიტრუალურ ლიტერატურას, ვირტუალურ ადამიანებს, მათ უსიცოცხლო ფოტოებსა და ვირტუალურ სიყვარულს.
რატომღაც ამ ყველაფერზე ჩაკ პალანიკის „მებრძოლთა კლუბი“ გამახსენდა, სადაც მთავარი პერსონაჟი საბანკო სისტემის განადგურებას გადაწყვეტს. აი, ზუსტად ასე, გამოჩნდება ვიღაც შეშლილი, დანარჩენებზე მეტად გაბედული და ყველაფერ ვირტუალურს სამუდამოდ წერტილს დაუსვამს. ახალი სტამბა ემსგავსება მე-20 საუკუნის დასაწყისის სტამბას, მწერლები ნაწარმოებებს ხელით ან საბეჭდ მანქანაზე თითების კაკუნით დაწერენ და ასე გაგრძელდება, სანამ ვიღაც უცნობი, თავიდან არ შექმნის ყველაფერს. და ასე გაგრძელდება დაუსრულებლად.
მე პირადად არ მსურს იმ ეპოქაში ცხოვრება. არ მინდა გაუცხოება მართკუთხედი ფორმის ფურცლების გროვასთან, უფრო სწორად, სიტყვების გროვასთან, რომელიც ფურცლებზე გაცილებით საინტერესოდ გამოიყურება, ვიდრე ინტერნეტში. შესაძლოა ნებისმიერმა თქვენთაგანმა ვერ გაუძლოს ცდუნებას, ინტერესმა წასძლიოს და საკუთარი კლონი შექმნას, რომელიც, შესაძლოა, გაცილებით პოპულარული გახდეს, ვიდრე მისი ორიგინალი და კონკურენციაც კი გაუწიოს. საინტერესოა, რამდენად კონკურენტუნარიანები არიან მწერლები საკუთარ კლონებთან?! ყველაზე მნიშვნელოვანი კი ის იქნება, ლიტერატურულ კლონს ნობელის ან ბუკერის პრემიას თუ გადასცემენ და მისი ორიგინალი გამოგონილი მწერლის ჩრდილში დარჩება, ხოლო ვირტუალურად შექმნილი მწერლის კლონი (რომელსაც აუცილებლად ორიგინალზე უკეთესი გარეგნობა ექნება) შესაძლოა პორნო ფილმშიც გადაიღონ. შეიქმნება ახალი ორგიასტიკური საზოგადოება, რომლის წევრებიც ძირითადად მწერლები და მათი მკითხველები იქნებიან. ამგვარ ურთიერთობას გარკვეულწილად ინცესტის ახალი ფორმა ექნება.
ამ პერიოდში ყველა წიგნი სხვადასხვა ადგილებში განაგრძობს ლპობას და ბოლოს უცნაურ სუნსაც აუშვებს. ოღონდ ეს არ იქნება ხრწნის სუნი, ან ობის, ან რომელიმე გაფუჭებული პროდუქტის. რაღაცნაირი უცხო სუნი ექნება, გამაბრუებელი. მერე ისევ გამოჩნდება ტერორისტული ჯგუფი, რომელიც, თუ საშუალება მოგეცემათ და კითხავთ, აუცილებლად გიპასუხებთ, რომ აქამდე ვირტუალურ სამყაროს მხოლოდ სტოიცისტური სიმაღლიდან ადევნებდა თვალ-ყურს და როგორც იქნა მისი განადგურებისთვის შესაფერისი დრო გამონახა.
როგორც უკვე აღვნიშნე, ეს დაუსრულებელი პროცესია, მოჯადოებული წრე, როდესაც მხოლოდ ორი ალტერნატივა არსებობს. სტამბა იქნება მე-20 საუკუნის დასაწყისში არსებულის მსგავსი, დასაქმდება მილიონობით ადამიანი, მაგრამ ეს სფერო განვითარებასაც ვერ მოასწრებს, რომ კვლავ გამოჩნდება ახალი „რევოლუციონერი“ და ირეალურ სამყაროს შექმნის და ამგვარად ყველა კვლავ ციფრებსა და ქსელებში გადავიხლართებით. საბოლოოდ პროტესტის განცდა აზრს დაკარგავს, რადგანაც ვირტუალურ ლიტერატურას თუ სიყვარულს თუ სექსს თუ ადამიანებს მიჯაჭვული ნეოანთროპები ყველაფერ რეალურს მიივიწყებენ, მათ შორის გამოუსადეგარი ნივთებივით თაროებზე ჩამწკრივებულ წიგნების რიგებს.
Tuesday, November 30, 2010
სტიგმა, ტვირთი და ბედნიერება
როგორ (ვერ) უვლიან ახალგაზრდა მარტოხელა დედები შვილებს
ნატო უკვე ოთხი წელია, რაც 6 წლის შვილთან ერთად მარტო ცხოვრობს. ბოლო წლების მანძილზე დედას მხოლოდ ორჯერ ელაპარაკა ტელეფონით – პირველად ორი წლის წინ, როცა მამა გარდაეცვალა, მეორედ ინტერვიუმდე ერთი თვით ადრე. მას სახლში დარეკვის უფლება არ აქვს, რადგანაც მარტოხელა დედაა.
თავიდან ყველაფერი ისევე ჩვეულებრივად და რომანტიკულად დაიწყო, როგორც სასიყვარულო თავგადასავლები იწყება ხოლმე 19 წლის გოგონებისთვის. აბორტის გაკეთებაზე ნატოც ბევრს ფიქრობდა, მითუმეტეს მაშინ, როდესაც მარტო დარჩა. როგორც თავად ამბობს, ახლაც არ იცის როგორ იპოვა საკუთარ თავში ამხელა ძალა, თუმცა ვერაფრით წარმოედგინა, რომ მშობლები მასზე საბოლოოდ უარს იტყოდნენ.
“დღემდე ვეკითხები ჩემ თავს, რა უნდა გამიკეთოს შვილმა, რომ სახლიდან გავაგდო?!” – ამბობს ნატო. “იმ პერიოდის გახსენებაც არ მინდა. სახლიდან რომ გამომაგდეს ჯერ მეგობართან ვცხოვრობდი, მერე ფერიცვალების მონასტერში. მუშაობა რომ დავიწყე სახლი ვიქირავე და ბავშვსაც არაფერს ვაკლებ. მინდა ბედნიერი იყოს და არ მინდა, რომ ვინმე ისე მოექცეს, როგორც მე მომექცნენ.”
ნატო თბილისის ერთ-ერთ გარეუბანში მეორადი ტანსაცმლის მაღაზიაში მუშაობს. მისი თვიური შემოსავალი დაახლოებით 400 ლარს შეადგენს. სახელმწიფოსგან არავითარ დახმარებას არ იღებს, ახლობლებისგან მითუმეტეს. ბავშვს სრულიად მარტო ზრდის და, მიუხედავად ყველანაირი სირთულისა, გადადგმული ნაბიჯი არასოდეს უნანია. მას კარგად ახსოვს ყოველი შეურაცხმყოფელი სიტყვა, თუმცა უკვე ყურადღებასაც აღარ აქცევს. მთავარია, შვილი გვერდით ჰყავს და, როგორც ფიქრობს, “სხვა დანარჩენი მეასეხარისხოვანია.”
მარტოხელა დედების მიმართ დამკვიდრებულ სტერეოტიპებს ქართულ საზოგადოებაში ფესვები ღრმად აქვს გადგმული. ნეგატიური სტერეოტიპები თითქმის ყოველთვის წარმოშობს სტიგმას, რაც ამძაფრებს საზოგადოების უარყოფით განწყობას ასეთი ქალებისა და მათი შვილების მიმართ, შემდგომში კი საზოგადოების ამგვარი მიდგომა თავისებურ კვალს ტოვებს ბავშვის სოციალიზაციის პროცესზე. ასეთ გარემოში გაზრდილი ბავშვის ქცევა და ფსიქოლოგიური მდგომარეობა შესაძლოა განაპირობოს თავად დედის განწყობამაც. მრავალი ფსიქოლოგის აზრით, მარტოხელა დედები ხშირად ყოფით პრობლემებში შვილებს ადანაშაულებენ, რაც იწვევს უთანხმოებებსა და, აგრეთვე, ძალადობის ფაქტებს ოჯახში. მსგავსი მოვლენები კი არასრულწლოვანის ფსიქიკაზე სარკისებურად აისახება.
ბავშვთა ფსიქოთერაპევტი ნანა ჯიბღაშვილი რამდენიმე წელია, რაც რისკის ქვეშ მყოფ ბავშვებთან მუშაობს. მათ კატეგორიას ზოგ შემთხვევაში მარტოხელა დედების შვილებიც მიეკუთვნებიან.
“მშობლის ქცევამ შესაძლოა განაპირობოს ბავშვის დევიანტური ქმედება. თუმცა სანამ ბავშვზე საუბარს დავიწყებთ, მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ დედის განწყობა მის მიმართ, ვინაიდან მარტოხელა დედას, მითუმეტეს ახალგაზრდას და, მითუმეტეს ოჯახისგან უარყოფილს, ყოველთვის აქვს დანაკლისის განცდა, გამომწვევ მიზეზად კი შვილი მოიაზრება. სწორედ ასეთ ბავშვებს ახასიათებთ ქცევითი აშლილობები, მაგალითად, როგორიცაა პროტესტის რეაქცია გარშემო მყოფთა მიმართ.” – ამბობს ნანა ჯიბღაშვილი.
საქართველოს ფსიქოსოციალური დახმარების ასოციაციის “ნდობა” დირექტორი და ფსიქოლოგი ნანა აღაპიშვილი მიიჩნევს, რომ ამ ტიპის დედა-შვილის ურთიერთობაში უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია დედის განწყობა იმ მოვლენის მიმართ, რომ დედა გახდა. “მარტოხელა დედებისგან ხშირად მსმენია, რომ ეს ბავშვი მათთვის არის ტვირთი. ამის მიზეზი შეიძლება იყოს მატერიალური პრობლემები ან, უფრო ხშირად, დედის ფსიქოლოგიურად კრიზისულ მდგომარეობაში ყოფნა.” – აღნიშნავს იგი.
დედად გახდომის სურვილის გარდა მიზეზი, რის გამოც ქალმა საკუთარი ნებით შეიძლება მოირგოს მარტოხელა დედის სოციალური როლი, რამდენიმეა. 35 წელს გადაცილებულ ქალებში ამის მიზეზს ძირითადად მარტოობის შიში წარმოადგენს. მაგალითად, ბრიტანული საქველმოქმედო ორგანიზაციის The Royal Society of Medicine ჟურნალმა რამდენიმე წლის წინ გამოაქვეყნა ნაშრომი, სადაც ხაზგასმულია, რომ მარტოხელა დედების უმრავლესობა შვილის გაჩენის მიზეზად მარტო დარჩენის შიშს ასახელებს. როგორც ფსიქოლოგი ნანა აღაპიშვილი აღნიშნავს, საქართველოში ნაყოფის შენარჩუნების მოტივაციად შეიძლება რელიგიური მოსაზრებებიც იქცეს. საკუთარი პრაქტიკიდან გამომდინარე იგი იხსენებს ისეთ ფაქტებს, როდესაც ძალიან ახალგაზრდა მომავალი დედები, მიუხედავად დაბრკოლებისა ოჯახის მხრიდან, აბორტზე, როგორც მძიმე ცოდვაზე, ამბობენ უარს.
მარიკა, რომელმაც შვილი 17 წლის ასაკში გააჩინა, დღესდღეობით მშობლებთან ერთად ცხოვრობს. მისი შვილი მზრუნველობა მოკლებულ ბავშვთა სახლში იზრდება, რომელსაც ექვს თვეში ერთხელ ნახულობს. ოჯახისგან წინააღმდეგობა მასაც ჰქონდა. მოძღვარის რჩევით მშობლებმა ქალიშვილის იძულებით აბორტზე წაყვანა გადაიფიქრეს, თუმცა ერთი პირობით – ბავშვი ნათესავებისა და მეზობლებისგან მოშორებით უნდა გაჩენილიყო და გაზრდილიყო. მარიკამ პირობა შეასრულა.
“როცა საშუალება მექნება ცალკე გადავალ და ჩემთან წავიყვან. ზოგჯერ ვსაყვედურობ დედაჩემს, ყველასთვის გვეთქვა, ვითომ შენ გააჩინე და როგორც ჩემი ძმა ისე გაგვეზარდა-თქო, მაგრამ დედაჩემი ასაკოვანია და ყველა მიხვდებოდა, რომ შვილი ვეღარ გაუჩნდებოდა.” – ამბობს მარიკა.
2010 წლის სექტემბერში ერთ-ერთ ქართულ საიტზე გამოქვეყნდა გამოკითხვა იმასთან დაკავშირებით, თუ რას ფიქრობს საზოგადოება მარტოხელა დედებზე. გამოკითხულთა უმრავლესობა ერთ აზრზე დგას – შვილის გაჩენის უფლება მხოლოდ ქორწინებაში მყოფ ქალს უნდა ჰქონდეს. გამოკითხულთა შორის ყველაზე ტოლერანტული დამოკიდებულებით ასეთი ქალების მიმართ 18-დან და 24 წლამდე რესპონდენტები გამოირჩევიან .
ძნელია საქართველოში ახალგაზრდა მარტოხელა დედების რაოდენობაზე საუბარი, ვინაიდან არავითარი სტაიტისტიკა არ არსებობს. თუმცა ერთი რამ ფაქტია, ასაკოვანი მარტოხელა დედა გაცილებით მეტ პატივისცემას იმსახურებს საზოგადოებისგან, ვიდრე ახალგაზრდა, რომელსაც მუდან თან სდევს კრიტიკული საზოგადოებრივი აზრი და სტიგმა.
P.S. მლეთის დედათა მონასტერში რამდენიმე მცირეწლოვანი ბავშვი ცხოვრობს, რომლებიც დედებმა სხვადასხვა მიზეზების გამო დატოვეს. მათ მონაზვნები უვლიან, თუმცა სასულიერო პირები ამ საკითხზე საჯარო საუბარს მიზანშეწონილად არ მიიჩნევენ.
* ერთ-ერთი რესპონდენტის სახელი მისივე მოთხოვნით სტატიაში შეცვლილია.
ნატო უკვე ოთხი წელია, რაც 6 წლის შვილთან ერთად მარტო ცხოვრობს. ბოლო წლების მანძილზე დედას მხოლოდ ორჯერ ელაპარაკა ტელეფონით – პირველად ორი წლის წინ, როცა მამა გარდაეცვალა, მეორედ ინტერვიუმდე ერთი თვით ადრე. მას სახლში დარეკვის უფლება არ აქვს, რადგანაც მარტოხელა დედაა.
თავიდან ყველაფერი ისევე ჩვეულებრივად და რომანტიკულად დაიწყო, როგორც სასიყვარულო თავგადასავლები იწყება ხოლმე 19 წლის გოგონებისთვის. აბორტის გაკეთებაზე ნატოც ბევრს ფიქრობდა, მითუმეტეს მაშინ, როდესაც მარტო დარჩა. როგორც თავად ამბობს, ახლაც არ იცის როგორ იპოვა საკუთარ თავში ამხელა ძალა, თუმცა ვერაფრით წარმოედგინა, რომ მშობლები მასზე საბოლოოდ უარს იტყოდნენ.
“დღემდე ვეკითხები ჩემ თავს, რა უნდა გამიკეთოს შვილმა, რომ სახლიდან გავაგდო?!” – ამბობს ნატო. “იმ პერიოდის გახსენებაც არ მინდა. სახლიდან რომ გამომაგდეს ჯერ მეგობართან ვცხოვრობდი, მერე ფერიცვალების მონასტერში. მუშაობა რომ დავიწყე სახლი ვიქირავე და ბავშვსაც არაფერს ვაკლებ. მინდა ბედნიერი იყოს და არ მინდა, რომ ვინმე ისე მოექცეს, როგორც მე მომექცნენ.”
ნატო თბილისის ერთ-ერთ გარეუბანში მეორადი ტანსაცმლის მაღაზიაში მუშაობს. მისი თვიური შემოსავალი დაახლოებით 400 ლარს შეადგენს. სახელმწიფოსგან არავითარ დახმარებას არ იღებს, ახლობლებისგან მითუმეტეს. ბავშვს სრულიად მარტო ზრდის და, მიუხედავად ყველანაირი სირთულისა, გადადგმული ნაბიჯი არასოდეს უნანია. მას კარგად ახსოვს ყოველი შეურაცხმყოფელი სიტყვა, თუმცა უკვე ყურადღებასაც აღარ აქცევს. მთავარია, შვილი გვერდით ჰყავს და, როგორც ფიქრობს, “სხვა დანარჩენი მეასეხარისხოვანია.”
მარტოხელა დედების მიმართ დამკვიდრებულ სტერეოტიპებს ქართულ საზოგადოებაში ფესვები ღრმად აქვს გადგმული. ნეგატიური სტერეოტიპები თითქმის ყოველთვის წარმოშობს სტიგმას, რაც ამძაფრებს საზოგადოების უარყოფით განწყობას ასეთი ქალებისა და მათი შვილების მიმართ, შემდგომში კი საზოგადოების ამგვარი მიდგომა თავისებურ კვალს ტოვებს ბავშვის სოციალიზაციის პროცესზე. ასეთ გარემოში გაზრდილი ბავშვის ქცევა და ფსიქოლოგიური მდგომარეობა შესაძლოა განაპირობოს თავად დედის განწყობამაც. მრავალი ფსიქოლოგის აზრით, მარტოხელა დედები ხშირად ყოფით პრობლემებში შვილებს ადანაშაულებენ, რაც იწვევს უთანხმოებებსა და, აგრეთვე, ძალადობის ფაქტებს ოჯახში. მსგავსი მოვლენები კი არასრულწლოვანის ფსიქიკაზე სარკისებურად აისახება.
ბავშვთა ფსიქოთერაპევტი ნანა ჯიბღაშვილი რამდენიმე წელია, რაც რისკის ქვეშ მყოფ ბავშვებთან მუშაობს. მათ კატეგორიას ზოგ შემთხვევაში მარტოხელა დედების შვილებიც მიეკუთვნებიან.
“მშობლის ქცევამ შესაძლოა განაპირობოს ბავშვის დევიანტური ქმედება. თუმცა სანამ ბავშვზე საუბარს დავიწყებთ, მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ დედის განწყობა მის მიმართ, ვინაიდან მარტოხელა დედას, მითუმეტეს ახალგაზრდას და, მითუმეტეს ოჯახისგან უარყოფილს, ყოველთვის აქვს დანაკლისის განცდა, გამომწვევ მიზეზად კი შვილი მოიაზრება. სწორედ ასეთ ბავშვებს ახასიათებთ ქცევითი აშლილობები, მაგალითად, როგორიცაა პროტესტის რეაქცია გარშემო მყოფთა მიმართ.” – ამბობს ნანა ჯიბღაშვილი.
საქართველოს ფსიქოსოციალური დახმარების ასოციაციის “ნდობა” დირექტორი და ფსიქოლოგი ნანა აღაპიშვილი მიიჩნევს, რომ ამ ტიპის დედა-შვილის ურთიერთობაში უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია დედის განწყობა იმ მოვლენის მიმართ, რომ დედა გახდა. “მარტოხელა დედებისგან ხშირად მსმენია, რომ ეს ბავშვი მათთვის არის ტვირთი. ამის მიზეზი შეიძლება იყოს მატერიალური პრობლემები ან, უფრო ხშირად, დედის ფსიქოლოგიურად კრიზისულ მდგომარეობაში ყოფნა.” – აღნიშნავს იგი.
დედად გახდომის სურვილის გარდა მიზეზი, რის გამოც ქალმა საკუთარი ნებით შეიძლება მოირგოს მარტოხელა დედის სოციალური როლი, რამდენიმეა. 35 წელს გადაცილებულ ქალებში ამის მიზეზს ძირითადად მარტოობის შიში წარმოადგენს. მაგალითად, ბრიტანული საქველმოქმედო ორგანიზაციის The Royal Society of Medicine ჟურნალმა რამდენიმე წლის წინ გამოაქვეყნა ნაშრომი, სადაც ხაზგასმულია, რომ მარტოხელა დედების უმრავლესობა შვილის გაჩენის მიზეზად მარტო დარჩენის შიშს ასახელებს. როგორც ფსიქოლოგი ნანა აღაპიშვილი აღნიშნავს, საქართველოში ნაყოფის შენარჩუნების მოტივაციად შეიძლება რელიგიური მოსაზრებებიც იქცეს. საკუთარი პრაქტიკიდან გამომდინარე იგი იხსენებს ისეთ ფაქტებს, როდესაც ძალიან ახალგაზრდა მომავალი დედები, მიუხედავად დაბრკოლებისა ოჯახის მხრიდან, აბორტზე, როგორც მძიმე ცოდვაზე, ამბობენ უარს.
მარიკა, რომელმაც შვილი 17 წლის ასაკში გააჩინა, დღესდღეობით მშობლებთან ერთად ცხოვრობს. მისი შვილი მზრუნველობა მოკლებულ ბავშვთა სახლში იზრდება, რომელსაც ექვს თვეში ერთხელ ნახულობს. ოჯახისგან წინააღმდეგობა მასაც ჰქონდა. მოძღვარის რჩევით მშობლებმა ქალიშვილის იძულებით აბორტზე წაყვანა გადაიფიქრეს, თუმცა ერთი პირობით – ბავშვი ნათესავებისა და მეზობლებისგან მოშორებით უნდა გაჩენილიყო და გაზრდილიყო. მარიკამ პირობა შეასრულა.
“როცა საშუალება მექნება ცალკე გადავალ და ჩემთან წავიყვან. ზოგჯერ ვსაყვედურობ დედაჩემს, ყველასთვის გვეთქვა, ვითომ შენ გააჩინე და როგორც ჩემი ძმა ისე გაგვეზარდა-თქო, მაგრამ დედაჩემი ასაკოვანია და ყველა მიხვდებოდა, რომ შვილი ვეღარ გაუჩნდებოდა.” – ამბობს მარიკა.
2010 წლის სექტემბერში ერთ-ერთ ქართულ საიტზე გამოქვეყნდა გამოკითხვა იმასთან დაკავშირებით, თუ რას ფიქრობს საზოგადოება მარტოხელა დედებზე. გამოკითხულთა უმრავლესობა ერთ აზრზე დგას – შვილის გაჩენის უფლება მხოლოდ ქორწინებაში მყოფ ქალს უნდა ჰქონდეს. გამოკითხულთა შორის ყველაზე ტოლერანტული დამოკიდებულებით ასეთი ქალების მიმართ 18-დან და 24 წლამდე რესპონდენტები გამოირჩევიან .
ძნელია საქართველოში ახალგაზრდა მარტოხელა დედების რაოდენობაზე საუბარი, ვინაიდან არავითარი სტაიტისტიკა არ არსებობს. თუმცა ერთი რამ ფაქტია, ასაკოვანი მარტოხელა დედა გაცილებით მეტ პატივისცემას იმსახურებს საზოგადოებისგან, ვიდრე ახალგაზრდა, რომელსაც მუდან თან სდევს კრიტიკული საზოგადოებრივი აზრი და სტიგმა.
P.S. მლეთის დედათა მონასტერში რამდენიმე მცირეწლოვანი ბავშვი ცხოვრობს, რომლებიც დედებმა სხვადასხვა მიზეზების გამო დატოვეს. მათ მონაზვნები უვლიან, თუმცა სასულიერო პირები ამ საკითხზე საჯარო საუბარს მიზანშეწონილად არ მიიჩნევენ.
* ერთ-ერთი რესპონდენტის სახელი მისივე მოთხოვნით სტატიაში შეცვლილია.
Tuesday, October 19, 2010
თბილისობის ვაკხანალია
1979 წლის 28 ოქტომბერი. თბილისი - საქართველოს სსრ-ს დედაქალაქი.
ცენტრალური კომიტეტის იმდროინდელმა მდივანმა ედუარდ შევარდნაძემ ახალი სახალხო დღესასწაული „თბილისობა“ დააარსა. ამ დღეს დედაქალაქის ძველი ნაწილი სოფლიდან ჩამოტანილი პროდუქტითა და ეროვნულ დღესასწაულებს მონატრებული ათასობით ადამიანით ივსებოდა, უფრო სწორად, პატიოსანი მოქალაქეებით, როგორც სოციალისტურ ქვეყნებში უწოდებდნენ თითოეულ საბჭოთა მოქალაქეს, რომელიც ცალკეულ ინდივიდად არასოდეს განიხილებოდა.
დღეს, ზუსტად 31 წლის შემდეგ, თბილისი კვლავ აღნიშნავს თბილისობას, როგორც სახალხო დღესასწაულს, განცხრობისა და გართობის რიტუალს. დღევანდელი თბილისობა თითქმის არაფრით განსხვავდება 80-იანი წლებისგან. თუმცა პირადად ჩემთვის გაუგებარია ამ დღესასწაულის არსი, მისი ურბანული სახელწოდება და ყოვლად პროვინციული განწყობა.
ჟურნალისტი დავით პაიჭაძე იხსენებს ბავშვობაში ნანახ თბილისობის დღესასწაულს, როდესაც საბჭოთა მთავრობა საზოგადოებას, ანუ ე.წ. პატიოსან მოქალაქეებს, უხვი პროდუქტით ბედნიერების ილუზიას უქმნიდა.
„რა თქმა უნდა, ეს არის ტიპიური საბჭოთა დღესასწაული და მხოლოდ საბჭოთა. ახლა, როცა ვაანალიზემ იმ პერიოდს, ვხვდები, რომ მისი მთავარი მიზანი ხალხის დაპურება იყო. იგი საზოგადოებას სთავაზობდა საბჭოთა ბედნიერებას, რაც გამოიხატებოდა იმით, რომ პროდუქტი იყო უხვად. ეს იყო დანაყრების და ჭამის დღე. ნამდვილი დღესასწაული კი უნდა იყოს ზეიმი, სიხარული, მე კი ამ ზეიმის გახსენება თბილისობაზე ძალიან მიჭირს.“ - ამბობს დავით პაიჭაძე.
თუმცა სოციოლოგ ამირან ბერძენიშვილს განსხვავებული შეხედულება გააჩნია. იგი თბილისობას სოფლისა და ქალაქის დაახლოებისა და ერთ ორგანიზმად ქცევის მცდელობად მიიჩნევს: „მე ვთვლი, რომ ეს მაინც უფრო ეროვნული დღესასწაული იყო, ვიდრე საბჭოთა. გარდა ამისა, თბილისი არ არის მხოლოდ პოლიტიკური და კულტურული ცენტრი, მე ვიტყოდი, რომ იგი მულტიკულტურული ცენტრია და ამ დღეს მთელი საქართველო ერთ ადგილას იყრის თავს.“
დღესდღეობით თბილისობა ათი დღის მანძილზე გრძელდება. ქალაქის ცენტრი და ძველი თბილისი სავსეა ხალხით, სიმღერებით და მწვადის სუნით. ვინაიდან ეს ოქტომბრის ბოლოა, სოფლის მაცხოვრებლებს თბილისელებისთვის ჩურჩხელა და ღვინო ჩამოაქვთ. ამ დღეს ყველა ბედნიერია. მე კი ახლა ვხვდები, რომ სინამდვილეში ბედნიერების ილუზიას მხოლოდ საბჭოთა ხელისუფლება კი არა, თავად ქართული საზოგადოება უქმნის საკუთარ თავს, რისთვისაც მთავარი მხოლოდ ბევრი საჭმელია.
Tuesday, September 14, 2010
რელიგიური გადაცემის ნაციონალისტური ფორმატი
რამდენადაც გასაკვირი არ უნდა იყოს, 2010 წელს ქართული საზოგადოებისთვის ერთ-ერთ აქტუალურ თემად რელიგია იქცა. შეიძლება ითქვას, რომ დღეს, როგორც ვირტუალურ სივრცეში, ასევე ბეჭდვით მედიაში, მას გამორჩეულად დიდი ყურადღება ეთმობა. თუმცა ნათლად შეინიშნება რამდენიმე ერთმანეთისგან მკვეთრად განსხვავებული ტენდენცია. ზოგჯერ ჟურნალის სახელწოდებაც კი საკმარისია, აპრიორი მიხვდე, თუ რა კუთხით იქნება გაშუქებული ქართულ მართლმადიდებლურ ეკლესიასთან ან ცალკეულ პირებთან დაკავშირებული ესათუის მოვლენა. ჯერ კიდევ გასული საუკუნის ოთხმოცდაათიან წლებში ამერიკელი მედიაექსპერტი და სოციოლოგი რიჩარდ ჰარისი მიიჩნევდა, რომ რელიგიური ლიტერატურა, ისევე როგორც რელიგიური თემატიკის ჟურნალები ძირითადად არაპრესტიჟულ მაღაზიათა ქსელში იყიდება, თუმცა იმასაც აღნიშნავდა, რომ რელიგიური შოუები მრავალმილიონიანი ბიზნესია, რადგან იგი უამრავ მაყურებელს „აიძულებს" ტელევიზორის წინ მოთავსდეს კოკა-კოლის ან ლუდის ბოთლით ხელში და თავად გახდეს ე.წ. ტელეევანგელიზმის მონაწილე.
დღესდღეობით ქართულ ტელესივრცეში დაახლოებით ათამდე რელიგიური გადაცემაა და ყველა მათგანი მხოლოდ საპატრიარქოს ტელეარხზე „ერთსულოვნება" გადის. მსგავსი ხასიათის ყოველდღიური გადაცემა „საუბრები სტუდიაში" თავისი ფორმატით დებატებს წარმოადგენს. გადაცემის თემა უმეტესწილად რელიგიურ, სოციალურ და განათლების საკითხებს მოიცავს; რესპონდენტებიც საგანგებოდ არის შერჩეული. განსხვავებული აზრი იშვიათად თუ გაიჟღერს სტუდიაში. ამავე არხზე გადის ისეთი გადაცემები, როგორიცაა „დრო და ტრადიციები", „დედაეკლესია", „მოგზაურობა სამშობლოში", „ლექსით ქებათა-ქება". სახელწოდებიდანვე ადვილი მისახვედრია, რომ ყველა ზემოთხსენებული გადაცემა პატრიოტული ხასიათისაა, მიზანი კი ეროვნული ღირებულებების გადარჩენა, თუ შენარჩუნებაა.
მსგავსი გადაცემები საზოგადოების გარკვეული ნაწილისთვის ეთნოცენტრულ ხასიათს იძენს და ხშირად კრიტიკის საგანი ხდება. ლოგიკურია გაჩნდეს კითხვა, თუ რას ემსახურება გადაცემა, რომელიც, ფაქტობრივად, ნაციონალისტური იდეების პროპაგანდას ეწევა; ან რა მიზანი აქვს დებატებს, როდესაც ორივე მხარეს „სადაო" საკითხებთან დაკავშირებით თითქმის იდენტური შეხედულებები გააჩნია.
მაგალითად, ახლო წარსულში გადაცემის ‘საუბრები სტუდიაში" წამყვანს, დეკანოზ გიორგი ყიფშიძეს, ორი სტუმარი ჰყავდა მოწვეული, რომლებიც რამდენიმე წუთის განმავლობაში მსჯელობდნენ იმაზე, რომ ქართველობა და მართლმადიდებლობა ერთმანეთის სინონიმებს წარმოადგენს, მაშინ როცა საქართველოს გარდა მსოფლიოში არაერთი მართლმადიდებლური ქვეყანა არსებობს. მოსახლეობითა და ფართობით კი მათი უმეტესობა საქართველოზე დიდია.
ნაციონალიზმი, რომელიც ყოველდღე ნათლად ვლინდება „ერთსულოვნების" რელიგიურ გადაცემებში, წმინდა ქართული მოვლენა უფროა, ვიდრე მართლმადიდებლური.
დავუბრუნდეთ კვლავ რელიგიურ შოუებს, რომლის წამყვანი ყველაზე მეტად ილუზიონისტს ჰგავს. იგი მილიონობით მაყურებლის წინაშე ქადაგებს ან, უფრო მეტიც, თამამად ატარებს ეგზორციზმის რიტუალს. ბიბლია მისი ჯადოსნური ჯოხია ან ქუდი, საიდანაც თეთრი კურდღელი შეიძლება ამოხტეს, ალილუია კი „აბრაკადაბრა". ასეთი ტიპის შოუ, რომელიც წმინდა ამერიკული ფენომენია და დასავლეთ ევროპაში გაცილებით ნაკლები პოპულარობით სარგებლობს, პირველად 1957 წელს გამოჩნდა შტატების ტელესივრცეში. გირლიანდებით განათებული უზარმაზარი ჯვარი, ქრისტეს გამოსახულება, ასამდე ელექრტო სანთელი და ტელეწამყვანი პასტორის როლში - ეს ყველაფერი ქრისტიანული შოუების შემადგენელი ელემენტებია. სინამდვილეში რას ემსახურება იგი - რელიგიური შოუ, როგორც მორწმუნე საზოგადოებაზე ზემოქმედების საშუალება თუ პირიქით, რელიგია, როგორც მასაზე გათვლილი, იაფფასიანი გადაცემის ნაწილი? ჩემი ღრმა რწმენით, მიზანი დაახლოებით იგივეა, რაც ლათინურ ამერიკული სერიალების ჰეგემონიისა მსოფლიო ბაზარზე. ვინაიდან მსგავს შოუს არავითარი კავშირი არ აქვს რელიგიასთან, მისი დანიშნულება მხოლოდ „სასოწარკვეთილი" მასის გართობაა. დღეს რელიგიური შოუები განსაკუთრებით მაღალრეიტინგულია ლათინურ ამერიკის ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა გვატემალა, ბოლივია, პერუ და ვენესუელა.
ცხადია, ამგვარი სანახაობის მოწყობა საქართველოში ისეთივე რეალურია, როგორც მზის სისტემის რომელიმე პლანეტაზე საზღვაო ტურიზმის განვითარება. მიზეზი მარტივია. ფაქტობრივად, ამგვარი შოუები არც კათოლიკური მოვლენაა და არც მართლმადიდებლური. თავისი არსით იგი "ქრისტიანული" სექტების პროპაგანდას ეწევა. აქედან გამომდინარე ქართული მართლმადიდებლური ეკლესია მსგავსი შოუს კატეგორიულად წინააღმდეგი იქნება. სამაგიეროდ, ქართულ ტელესივრცეში ყოველდღე თუ არა, დღეგამოშვებით მაინც შეიძლება მოჰკრათ ყური ქართველების, როგორც ღმერთის რჩეული ერის ქებათა-ქებას.
რაც შეეხება შემეცნებითი ხასიათის რელიგიურ გადაცემებს, ქართული ტელესივრცე მათ დეფიციტს აშკარად განიცდის, თუ არ ჩავთვლით „წმინდა წერილსა" და „წმინდანთა ცხოვრებას" საპატრიარქოს არხზე. თუმცა ამგვარი გადაცემები ისტორიულ გადაცემათა ციკლს უფრო მიეკუთვნება, ვიდრე რელიგიურს და მთავარი ფუნქცია მაყურებლის სწორად ინფორმირებაა ამათუიმ რელიგიურ და დოგმატურ საკითხთან დაკავშირებით. ვინაიდან ქართული საზოგადოების გარკვეული ნაწილი, თუნდაც, მცირე თეოლოგიური განათლების ნაკლებობით ხასიათდება, არ არის გასაკვირი, რომ ყველაფერი არაქართული მათთვის ეროვნული ფასეულობების უარყოფის სინონიმად მოიაზრებოდეს. განათლების დაბალი დონე პირველი და უმთავრესი ნაბიჯია, გადადგმული როგორც შოვინიზმისკენ, ასევე რელიგიური ფანატიზმისკენ. დღესდღეობით კი ქართული საზოგადოება ამ საფრთხის წინაშე აშკარად დგას.
Sunday, September 12, 2010
Modern Tale about Big Nose
Nose is a symbol of dignity, hence one of the most important parts of human’s body, wrote Ryunosuke Akutagawa, the Japanese author of short story “Hana” (“The Nose”). The nose fascinated also Nikolai Gogol: the Russian author imagined a nose leaving the face it was attached to and develop its own life in the streets of St. Petersburg. But according to the modern thesis about nose, it is a part of body that can define women’s attraction. In the Caucasus a small and attractive nose is a rare gift, but a big one is the best present for a plastic surgeon.
The plastic surgery is increasingly popular in Georgia: six professional plastic surgery clinics can be counted in the capital and two in Batumi and Kutaisi Plastic surgery started gaining popularity about ten years ago. Georgian plastic surgeons begin to improve their qualification in the clinics of The USA, Germany and France. The first plastic surgery in Georgia, done in 1970ees by oto-rhyno laryngologist Vakhtang Khutsidze, was rhino plastic. Since 70ees it has became the most popular surgeon operation in Georgia and, even, in The Soviet Union.
According to the Georgian plastic surgeon Iva Kuzanovi, nowadays nose jobs are followed by breast implants, liposuction, abdominoplasty (also known as tummy tuck) and plastic recovery of hymen. The latter is controversial: despite being the cheapest, an average of 650 GEL, some surgeons do not perform it for moral reasons.
“It was very popular until five, six years ago,” explains Lela Osikmashvili, financial manager of clinic Kuzanovi. “Every year the number of customers decreases, but this operation has its own clients yet, they are women between 20 and 35 years old. It’s difficult to say who they are, I mean where they come from, but I think that majority aren’t from Tbilisi.”
N. is 30-years-old lady, she comes from Gavazi, eastern Georgia. She talks about her experience on condition of anonymity. Her story is common – boyfriend, lies, promises about marriage, other woman, abandonment. Two years ago she decided to get the hymen reconstructed.
“Do you want to know why I decided to do it?” she asks. “We live in a society with very stern moral rules. We live in a strict orthodox society where every woman should be a virgin before marriage. My tragedy was my mistake, I just tried to improve it a little bit,” she explains
There are cases in which women decide to undergo the surgery more than once, says Osikmashvili. She remembers woman, recovering her virginity eight times. “This is a fallaciousness of our society,” says Kote Matitashvili, “there more important plastic operations, it’s not necessary to waste time on this foolishness,” concludes the surgeon at Caraps Medline clinic who, despite the little time the hymen reconstruction requires (less than 10 minutes), refuses to perform it.
Though shocking, the hymen reconstruction is uncommon, with about 80 percent of the plastic surgeries going to reshaping the nose for prices varying between 2,000GEL and 5,000GEL. Liposuction costs from 1000 to 3000 GEL, the price of breast implant begins from 2000 GEL and the maximum is 6000 GEL. As for abdominoplasti, it costs from 3000 to 6000 GEL. The prices are almost equal in every clinic. Sometimes there is difference only in 200 or 300 GEL.
"Every operation has its own age category.” explains Matitashvili “Nose and ear job are popular among men and women between 16 and 30 years. Liposuction customers are women over 30. As for breast implant and lips implant, there is no age limit, they all want them.”
Although men are also starting to use cosmetic surgery, 95 percent of the patients remain women “Plastic surgery is very expensive satisfaction...” he says “...in Georgia as in the West. Despite the economic crisis, the number of customers increases rapidly and one in ten patients returns for additional treatments.”
Sociologist Maia Bakhtadze, 26-years-old, was 19 when she made up her mind for a nose job. Two years later she decided to do it again, she claims she was disappointed. After her first pregnancy, Maia had liposuction and a breast implant in the different clinics. Now, after the second pregnancy, she’s planning to go for the plastic surgeries again, in spite of the prices.
“I don’t think that I’m addicted,” says Maia, “every woman has to take care of her appearance. I have no claim to doctors, although, treatments are far more expensive here than in the US or Europe. Anyway, plastic surgeon is one of the most successful fields of the modern medicine in Georgia.
Osikmashvili and Marina Sakvarelidze, the manager of Woman and Health’s clinic do not share this view. “Plastic surgery is expensive,” she agrees, “but Georgian prices are in line with those in Western Europe and the US.”
“Take sex change, one of the most expensive and difficult operations,” Osikmashvili points out. “It’s cheaper here in the US.” Sex change is a complex process as it requires preparation and psychological support and the price tag shows it: between 25,000 and 30,000GEL. But in Georgia requests are few, “you can count them on one hand,” surgeons say. A search on the internet shows that, on average, US clinics advertise sex change processes for $13,000 to $16,000.
Iva Kuzanovi performed the Caucasus’ first sex change in 1996: a young Georgian woman who wanted to be a man. It was a shock for Georgia’s public opinion. Osikmashvili says that Kuzanovi’s clinic has had four patients who changed sex since then and fourteen are under observation, eight of them are not Georgian citizens. If the customers of sex change operation in the world are as men, so women, only females “dare” to change their sex in Caucasia.
Mr. Kuzanovi considers that sex change operation is one of the most important achievements of plastic surgery. The preparatory procedure is quite difficult. The group of experts, including psychologists and endocrinologists, aims to determine which hormones are dominant in the body – androgens or estrogens, male and female hormones. Only after this procedure, patient is allowed to go under the sex change operation. This later has two stages of operating: the first stage implies an amputation of breast and female sexual organs and the second one means to make a penis implant.
“It’s proved, people, feeling that eternally they have another sex, in age of thirty or maybe earlier they commit suicide.” Mr. Kuzanovi explains.
The August 2008 war affected also the plastic surgery business as the number of foreigners who would arrive to Georgia for treatment has decreased. “
Clinics do not disclose their numbers. Revenues are as confidential as their patients’ names. The pride of a perfect nose makes clinics’ profitable businesses.
“Our plastic surgeon David Tsitsishvili is very famous doctor in the post soviet countries,” explains Sakvarelidze. “He lives in Moscow and come to Georgia every two months. Nose jobs only can bring in up to 50,000 GEL in three weeks.”
Plastic surgeons have their rivals though. At the Mikhailovi clinic, or the 9th hospital of Tbilisi, oto-rhino laryngologists can perform rhino-plastic along with tonsils and nose polyps. Vakhtang Khucidze is a laryngologist and the first surgeon who established the institute of rhino plastic
“We’d been performing rhino-plastic long before cosmetic surgery clinics arrived in Georgia,” he says. “We are not plastic surgeons. I’ve never done a liposuction. We do have our patients, though some people prefer to come to hospitals than a clinic.” The price-tag attached helps: 500 to 800GEL.
No problem with that, explains Matitashvili, as he sees these public facilities’ doctors competent enough to perform a rhino plastic.
The history of plastic surgery dates with 6th century BC. The old Indians invented technology of nose reshaping, transplanting skin from the leg to nose. But the majority of plastic surgeons consider that the first plastic operation has been done in 1904 by Jack Jasef. In his book about plastic surgery Iva Kuzanovi writes:
Rhyno plastic in India
“Rhyno plastic is the oldest plastic operation, devised 2 600 years ago in India.”
In ancient time, people believed that nose can define people’s fate. Big and aquiline nose was considered as a sign of fortune. Times have changed. Today people are skeptics and if nature attached a big nose to your face better to entrust it to the skilled hand of a plastic surgeon than believing in ancient superstition.
Saturday, July 24, 2010
Antagonists of Modern Literature in Georgia
In summer of 2007 in Tbilisi four young boys burned the book, written by 24-years-old poet Paata Shamugia. It is a thin, square-shaped book with white cover and black images on it and the title is amazing -“Antitkhaosani”, which is an alternative literary version of Georgian epic poem of middle centuries “The Knight in The Panther’s Skin”.
The group of those young fellows, calling themselves the members of Orthodox Parents’ Union, claim that they try to defend the public from immorality and save cultural values from annihilation. This is a big group of believers – the members are only Georgians. According to the data, published on the website of orthodox parents’ union, more then 10 000 persons are joined under the same national and religious idea.
Paata Shamugia remembers that time, when he used to receive mail with threats across his e-mail address; when different male voices were calling him with insulting phrases. Even last year the members of the orthodox parents’ union published a letter dedicated to young writers (one of them was Paata Shamugia) in the newspaper “Asaval-Dasavali”, in which they asked to Georgian Orthodox Church to pronounce him an anathema, but the church has ignored the demand.
During the last three or four years it was very common to find critical reviews about contemporary Georgian literature in the literary magazines or newspapers. The concept and even phrases are very similar in every article. “Immorality”, “Perverse”, “Untalanted” became very utilizable words for many Georgian critics and journalists. Also postmodern prose and poetry became an issue of debates and controversy as in virtual space, so on TV and radio.
Besides believers’ group the postmodern literature has the other antagonists, such as a big part of elder, soviet writers’ generation. The “struggle” between age groups and stereotypes set in motion from 1970s, when several poets alternated rhythmic poetry with free verse and inculcated new topics in poetry. Givi Alkhazishvili, one of those “revolutionists”, became scandalous for his erotic and grotesque poem “The Diaries of Katsvia”. Katsvia, as a lyrical hero, belongs to 18th century pre-romantic poet David Guramishvili, but Alkhazishvili has changed his location and epoch and took him in the 20th century as a lover of Russian prostitute Luci.
“Somebody claimed it was a political poem.” he says. “Majority was talking about me very unfavorable things, blaming me in immorality, but small part of our literary public disapproved it. It was my own experiment, accomplished with archetype and, besides, it was a destruction of stereotypes, that had been prohibited us to use erotic metaphors and sexual topics in the work. It was a taboo.”
Alkhazishvili has his classification of modern authors – those, who write for self-popularization and those who write against taboos and care about contemporary art indeed. On his mind, good underground must exist as the mean of unmasking Georgian tabooed society. “Sometimes these so called “rejected” works really haven’t literary values, but problem isn’t erotica or unreligious topics, problem is different, but it is another subject.” – He explains.
"Underground Poetry" by Emily Johns
The contradistinction between writers and believers’ in society escalated after the 19-years-old guy’s literary experiment. On April 15 Erekle Deisadze published his first book, including four short stories, called “Saidumlo Siroba” (“The Fucking Supper”). The title is associated with the Last Supper, from the New Testament. The presentation took place in Ilia’s state university. The author doesn’t deny that his major purpose of his “religious experiment” was to provoke society. The newly-established movement Public Orthodox Movement and Orthodox Parents’ Union made up protested meeting across the university, burning photos of several under-ground poets and also Deisadze’s books and blaming them in depravity and homosexuality.
One of the leaders of Public Orthodox Movement denies the fact of Books’ burning. Baia Amashukeli has her own definition on those literary works’ intention.
“The level of education in Georgia is very poor and the under aged can't analyze what is bad and what not.” She says, “Deisadze’s book has insulted our religion. We are intended to preserve our church and national values.”
For the members of Public Orthodox Movement to be Georgian and orthodoxy are synonyms. They are waiting for that day when Georgian territory would be populated only with Georgian people. (They are waiting for that day as Jewish people are waiting for Messiah.)
For today Erekle Deisadze isn’t in Georgia. In his last interview, published in Georgian newspaper “Kronika”, he mentioned:
“It was the most successful literary debut. I get my deal, I’m popular. The most prestigious publishing house has published my story collection. If believers want me to pronounce on anathema, it would be very ridiculous, because most of all I love Jesus.”
The group of those young fellows, calling themselves the members of Orthodox Parents’ Union, claim that they try to defend the public from immorality and save cultural values from annihilation. This is a big group of believers – the members are only Georgians. According to the data, published on the website of orthodox parents’ union, more then 10 000 persons are joined under the same national and religious idea.
Paata Shamugia remembers that time, when he used to receive mail with threats across his e-mail address; when different male voices were calling him with insulting phrases. Even last year the members of the orthodox parents’ union published a letter dedicated to young writers (one of them was Paata Shamugia) in the newspaper “Asaval-Dasavali”, in which they asked to Georgian Orthodox Church to pronounce him an anathema, but the church has ignored the demand.
During the last three or four years it was very common to find critical reviews about contemporary Georgian literature in the literary magazines or newspapers. The concept and even phrases are very similar in every article. “Immorality”, “Perverse”, “Untalanted” became very utilizable words for many Georgian critics and journalists. Also postmodern prose and poetry became an issue of debates and controversy as in virtual space, so on TV and radio.
Besides believers’ group the postmodern literature has the other antagonists, such as a big part of elder, soviet writers’ generation. The “struggle” between age groups and stereotypes set in motion from 1970s, when several poets alternated rhythmic poetry with free verse and inculcated new topics in poetry. Givi Alkhazishvili, one of those “revolutionists”, became scandalous for his erotic and grotesque poem “The Diaries of Katsvia”. Katsvia, as a lyrical hero, belongs to 18th century pre-romantic poet David Guramishvili, but Alkhazishvili has changed his location and epoch and took him in the 20th century as a lover of Russian prostitute Luci.
“Somebody claimed it was a political poem.” he says. “Majority was talking about me very unfavorable things, blaming me in immorality, but small part of our literary public disapproved it. It was my own experiment, accomplished with archetype and, besides, it was a destruction of stereotypes, that had been prohibited us to use erotic metaphors and sexual topics in the work. It was a taboo.”
Alkhazishvili has his classification of modern authors – those, who write for self-popularization and those who write against taboos and care about contemporary art indeed. On his mind, good underground must exist as the mean of unmasking Georgian tabooed society. “Sometimes these so called “rejected” works really haven’t literary values, but problem isn’t erotica or unreligious topics, problem is different, but it is another subject.” – He explains.
"Underground Poetry" by Emily Johns
The contradistinction between writers and believers’ in society escalated after the 19-years-old guy’s literary experiment. On April 15 Erekle Deisadze published his first book, including four short stories, called “Saidumlo Siroba” (“The Fucking Supper”). The title is associated with the Last Supper, from the New Testament. The presentation took place in Ilia’s state university. The author doesn’t deny that his major purpose of his “religious experiment” was to provoke society. The newly-established movement Public Orthodox Movement and Orthodox Parents’ Union made up protested meeting across the university, burning photos of several under-ground poets and also Deisadze’s books and blaming them in depravity and homosexuality.
One of the leaders of Public Orthodox Movement denies the fact of Books’ burning. Baia Amashukeli has her own definition on those literary works’ intention.
“The level of education in Georgia is very poor and the under aged can't analyze what is bad and what not.” She says, “Deisadze’s book has insulted our religion. We are intended to preserve our church and national values.”
For the members of Public Orthodox Movement to be Georgian and orthodoxy are synonyms. They are waiting for that day when Georgian territory would be populated only with Georgian people. (They are waiting for that day as Jewish people are waiting for Messiah.)
For today Erekle Deisadze isn’t in Georgia. In his last interview, published in Georgian newspaper “Kronika”, he mentioned:
“It was the most successful literary debut. I get my deal, I’m popular. The most prestigious publishing house has published my story collection. If believers want me to pronounce on anathema, it would be very ridiculous, because most of all I love Jesus.”
Sunday, May 30, 2010
ბოიკოტი არჩევნებს
ლილი 53 წლის დიასახლისია, რომელსაც ბოლო რამდენიმე წელია არჩევნებში საკუთარი ნება არ გამოუხატავს. იგი არც 30 მაისის თვითმმართველობის არჩევნებზე აპირებს წასვლას, მიზეზად კი პროცესისადმი უნდობლობას ასახელებს.
“არ მინდა ვინმეს ხმა მივცე, იმიტომ რომ არავის იმედი არა მაქვს.” – ამბობს ლილი. “ისედაც მიმაჩნია, რომ უკვე არის გამარჯვებული და აზრი არა აქვს ხმის მიცემას.”
29 მაისს რუსთაველის გამზირსა და თაბუკაშვილის ქუჩაზე გამოკითხულ მოქალაქეების იმ ნაწილს, რომელიც არჩევნებზე შეგნებულად არ მიდის, რამდენიმე თითქმის იდენტური მიზეზი გააჩნია. ზოგი მათგანი თვლის, რომ საარჩევნო უბანზე მისვლა, კანდიდატის შემოხაზვა და ბიულეტენის საარჩევნო ყუთში ჩაგდება მხოლოდ დროის უქმად ხარჯვაა.
ნათია 22 წლის
“მეზარება არჩევნებზე მისვლა. რა აზრი აქვს მივალ თუ არა? უჩემოდაც გადაწყვეტენ, ვინ მოიგებს”
გეგა 35 წლის
“არ მივდივარ არჩევნებზე, იმიტომ რომ არ ვიცი ვის მივცე ხმა და არც მაინტერესებს.”
52 წლის ქალბატონი
“მე არ მივდივარ არჩევნებზე, იმიტომ რომ დარწმუნებული ვარ არა აქვს მნიშვნელობა ვის მივცემ ხმას, უკვე ისედაც გადაწყეტილია, რომ მერი უგულავაა.”
მაკა 31 წლის
“არც ვიცი რატომ უნდა მივიდე. სულ არ მაინტერესებს ვინ იქნება მერი. მირჩევნია კვირა დღეს სახლში ვიყო, ვიდრე სპექტაკლში მივიღო მონაწილეობა.”
უნდა აღინიშნოს, რომ ამ და დანარჩენი გამოკითხული პიროვნებების დამოკიდებულება თვითმმართველობის არჩევნებისადმი ინდიფერენტულია, მიზეზები ერთმანეთის მსგავსი და, გარკვეულწილად, გაუთვითცნობიერებელი. არც ერთ მათგანს არ ახსენდება, რომ პროტესტის გამოხატვის ერთ-ერთი საშუალება, შესაძლოა, საკუთარი არჩევანის დაფიქსირებაში მდგომარეობდეს, ვიდრე ამ არჩევანზე უარის თქმაში.
პოლიტოლოგ თორნიკე შარაშენიძის აზრით, მოსახლეობის გარკვეული ნაწილი თვითმმართველობის არჩევნებს ბოიკოტს უცხადებს, რისი მიზეზიც საზოგადოებაში დანერგილი უნდობლობის განცდაა.
“წელს მართლაც ცოტა მიდის არჩევნებზე და ეს გამოწვეულია იმით, რომ ბევრი მიიჩნევს, მაინც მმართველი ძალა გაიმარჯვებს. და ის ვინც ფიქრობს, რომ წავიდეს და შეცვალოს რამე, აზრი არ აქვს. მოსახლეობის დონე იგივეა, რაც პოლიტიკური პარტიის დონე, არ მოსწონს ხალხს ეს მთავრობა და იმასაც ბევრი აღნიშნავს, რომ ოპოზიცია უფრო უარესია. ორივე მხარესთან არის სამუშაო, როგორც პოლიტოკესებთან ასევე მოსახლეობასთან, უნდა ამაღლდეს, როგორც პოლიტიკოსების, ასევე მოსახლეობის დონე. საზოგადოებას გაცრუებული აქვს იმედი და არა მხოლოდ მთავრობაში, არამედ ოპოზიციაშიც.”
თორნიკე შარაშენიძე თვლის, რომ გაუმჯობესებული წინასაარჩევნო გარემოს მიუხედავად, ამ ფაქტმა მნიშვნელოვანი გავლენა მოსახლეობის აქტივობაზე ვერ მოახდინა.
”პრინციპში, საარჩევნო კამპანია უკეთ წარიმართა, ვიდრე აქამდე. პრესა უფრო თავისუფალი იყო, მედიაც თანაბრად დაეთმო კანდიდატებს, მაგრამ საბოლოო ჯამში მაინც აშკრაა, რომ ის პოლიტიკური ძალა, რომელიც რევოლუციით მოვიდა სათავეში, სერიოზული კონკურენტი არ ჰყავს და ამას ხვდება ყველა. ”
ამერიკის ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტი, NDI-ს მიერ 2009 წლის ბოლოს ჩატარებული კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ თავისუფალ არჩევნებს დემოკრატიის განმსაზღვრელ კრიტერიუმად საქართველოს მოსახლეობის მხოლოდ 22% მიიჩნევს.
Monday, April 12, 2010
Fiasco of Primary Election in Tbilisi
Opposition kills proposed primary to select one leader for Mayor’s Race.
TBILISI, Georgia - A proposed primary election in Tbilisi in March could have united a splintered opposition behind one candidate who might have offered real competition against the ruling party incumbent during the upcoming mayor’s race in May.
But in the end, an inability for the opposition parties to agree upon terms killed the measure, which would have held a special election to allow all voters to select the most popular opposition candidate in the pre-election race. It highlights the continued inability of the fractious opposition movement to exert any major participation in Georgian politics, or to be considered a serious choice among voters.
The Mayor’s race on May 30 will be the first time that Tbilisi voters will directly elect a mayor, rather than selecting a political party. The mayor must receive at least 30 percent of the vote to take office.
Right now, that means the National Movement’s current mayor of Tbilisi, Gigi Ugalava, has the lead. Recent polls show Ugulava holds a comfortable lead against any opposition candidates. Ugulava ranks at 37.4 percent compared to the next highest candidate, opposition alliance for Georgia, Irakli Alasania, the ex-ambassador of Georgia in UNO, who polled at13.3 percent, according to a November 2009survey conducted by the Caucasus Research Resource Center (CRRC) for the USAID-funded National Democratic Institute. The second largest group of voters, about 26 percent, was undecided, according to the poll.
That left an opening for a strong opposition candidate, according to initiator of the proposed primary,Zviad Dzidziguri, candidate for the mayor’s race and chairman of the Conservative Party. He claimed that a primary is a perfect chance to show an oppositionist leader and make united force against the government, rather than scattering the opposition vote among several opposition parties
“Now is not the time for political ambitious and conflicts among oppositionists,” he said. “The major purpose is to show a leader, the only candidate for the election of the mayor of Tbilisi.”
The supporters of the primary election’s idea were Dzidziguri’s Conservative Party, the People’s party, which was proposing Koba Davitashvili as a mayoral candidate, and The Movement for Free Georgia, which hasn’t selected its own candidate for these elections yet.
The primary never got further than discussions amongst the oppositions. Georgia’s election law contains nothing specific about primary elections, but it doesn’t prohibit them either.
If the primary had taken place, the process would be simple and familiar for voters, with a special election being organized by a special election committee appointed by the opposition parties. The Central Election Commission, which runs all elections in Georgia, would have played no part in the election.
According to the primary’s supporters, there would be the polling places in Tbilisi, there would be lists of voters, including those who are registered in Tbilisi till 2010 and every citizen should be informed about his/her registration. A special election committee, consisted of the members of participated parties, NGOs and representatives of the international organization IRAI, would have been able to count votes and present the one candidate, representing united opposition of Georgia.
The majority wasn’t excited about the idea of primary elections, but they wouldn’t have blocked it. Pavle Kublashvili, a parliamentarian for the ruling National movement party, says:
“Georgian opposition is too much separated, that it needs no prohibition by codex. Firstly the idea of primary elections seemed very ridiculous. But we are a country with a claim on democracy. So, we aren’t able to rebut politicians’ will.”
Yet in the end, it was other opposition parties who couldn’t support the measure. Several opposition parties, including Alasania’s Alliance for Georgia, claimed that a primary wouldn’t necessarily bring about a democratically elected opposition leader.
“Candidates with a good election campaign and a lot of money, could poll more than the others and the primary idea wouldn’t be able to show the real leader of opposition, selected by voters,” according to Zurab Abashidze, member of the Alliance for Georgia.
This was the party’s latest reasoning, though it’s leader, Alasania, the most popular opposition candidate who stood to gain the most from a primary election, initially supported the concept, saying it was the ”only way to bring to light the candidate’s chances in Georgia.”
But later he changed his mind, suggesting his party do polling research instead.
This has left the opposition doing what it always does during election time – challenging the credibility of the election results, a not difficult charge when reviewing Georgia’s spotty fair election record, but a strategy that hasn’t worked for them in the past, either.
Kublashvili claims that enough procedures have been set in place so that all candidates have a fair chance to win the May 30 election.
“Our oppositionists like to gossip with each other and claim that people in Tbilisi won’t be able to participate in the elections,” he said. “But there are changes in the election law that should protect voters, including the 30 percent minimum threshold, increased time of procedures of elections and to appoint opposition candidates to secretary posts..”
სტივენი VS. სტეფანი
სისხლისმსმელი მარგინალები ანუ ვამპირული ლიტერატურა
ერთ მშვენიერ დღეს რომელიმე „თავზეხელაღებულმა“ კვლევითმა ცენტრმა მსოფლიო მასშტაბით გამოკითხვა რომ ჩაატაროს იმის დასადგენად, რამდენ ადამიანს მოსწონს სტეფანი მეიერის „ბინდი“, მძაფრსიუჟეტიანი მისტიკის მოყვარულები დიდ იმედგაცრუებას მიიღებენ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ე.წ. „თვაილაითერების“ (როგორც მეიერის ფანები საკუთარ თავს უწოდებენ) რიცხვი განუსაზღვრელად დიდია. ჯერ მარტო Facebook-ზე მეიერის ბესტსელერი 9 215 984 ადამიანს მოსწონს.თუმცა ამ ოპუსში სულაც არ ვაპირებ „ბინდის“ მოყვარულების გემოვნების თუ უგემოვნების გაკრიტიკებას და იმაზე მსჯელობას, რატომ მოსწონს თითქმის ათ მილიონ ადამიანს მეიერის ბესტსელერი გაცილებით მეტად, ვიდრე „თამაში ჭვავის ყანაში“, „ხმაური და მძვინვარება“, „დიდი გეტსბი“, „პატრიარქის შემოდგომა“, „ხაზარების ლექსიკონი“ და სხვა ჩემთვის საყვარელი წიგნები. ეს უბრალოდ დროის ამაო ფლანგვა იქნება, იმიტომ რომ კარგ მკითხველს ჩემზე უკეთ მოეხსენება დღევანდელი ტენდენცია მსგავს ნაწარმოებებთან მიმართებაში, ამიტომაც მირჩევნია ვამპირულ ლიტერატურასა და მძფრსიუჟეტიანი მისტიკის შემქმნელებზე ვისაუბრო.
ანგლო-ამერიკული ლიტერატურის პირველი ვამპირული ნაწარმოები, თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ჯორჯ ბაირონის შთაგონებით დაიწერა. რომანტიკოსი პოეტის მეგობარმა და მკურნალმა ექიმმა ჯონ პოლიდორიმ მისი პროტოტიპი ვამპირიზმით დაავადებული ლორდი რუტვენის სახით შექმნა. 27 წლის მწერლის ნოველა „ვამპირი“ ლონდონის ერთ-ერთ ლიტერატურულ გაზეთში ავტორის გარდაცვალებამდე ორი წლით ადრე, 1819 წელს გამოქვეყნდა და კონსერვატული საზოგადოების აღშფოთება გამოიწვია, თუმცა ჩვეულებისამებრ, „ვულგარულ“ და „ეშმაკისეულ“ მწერალს (ამგვარი ეპითეტებით მას იმდროინდელი კრიტიკოსები ამკობდნენ) მიმდევრები მალე გამოუჩნდა. დაახლოებით 150 წლის შემდეგ კი თავად პოლიდორი არაერთი ნაწარმოებისა და ფილმის პროტაგონისტად იქცა. მაგალითად, სტენლი კუბრიკის ფილმის „გოთიკა“ მთავარი პერსონაჟები სწორედ ბაირონი, შელი, მისი ცოლი მერი და ჯონ პოლიდორი არიან. ერთი სიტყვით, ვამპირულმა ლიტერატურამ განვითარება სწორედ რომანტიზმის ხანაში დაიწყო და განსაკუთრებული სახეცვლილება პოსტმოდერნიზმის ეპოქაში განიცადა.
დავბრუნდეთ კვლავ მე-19 საუკუნის ინგლისში. ჯონ პოლიდორის „ვამპირის“ გამოქვეყნებიდან რამდენიმე წელიწადში ერთ-ერთ ბრიტანულ გაზეთში იბეჭდება უცნობი ავტორის მოთხრობა „ვამპირი, სახელად ვერნი“. ცოტა ხანში ამას მოჰყვება ნაწარმოები „კარმილა“, რომელშიც მოთხრობილია ვამპირი კარმილასა და ლაურას ლესბოსური სიყვარულის ამბავი. რომანის ავტორი შერიდან ლე ფონი გახლავთ. მან ნაწარმოებს ეროტიკული გრაფიკაც დაურთო. ალბათ ძნელი მისახვედრი არ არის რა რეაქცია შეიძლება მოჰყოლოდა საზოგადოებისგან მსგავს პუბლიკაციას, ხოლო ირლანდიურმა ჟურნალმა The Dark Blue, სადაც ლე ფონის რომანი გამოქვეყნდა, დროებით არსებობა შეწყვიტა. ვამპირულ ნაწარმოებებს ევროპაში ტაბუ დაედო, სანამ შოტლანდიელმა მწერალმა ბრემ სტოკერმა რუმინელი მეფის ვლად ცეპეშის საკუთარი ლეგენდა არ შექმნა და ვამპირული პროზის 25-წლიანი „დუმილი“ არ დაარღვია ეპისტოლარული რომანით „დრაკულა“.
თუკი ვამპირები რეალურად არსებობენ და მიწისქვეშეთში გადამალულები ფარულად აკვირდებიან თანამედროვე ცხოვრების ნერვულ რიტმს, ყველაზე მეტად მათ პოპულარიზაციაში შეტანილი წვლილისთვის კინემატოგრაფიას უნდა უმადლოდნენ, მაგრამ ვამპირული კინო არ შეიქმნებოდა, მანამდე ვამპირულ ლიტერატურას რომ არ ეარსება. გერმანელი ექპრესიონისტის ფრედერიკ მურნაუს ფილმი „ნოსფერატუ“ სწორედ ბრემ სტოკერის რომანის ეკრანიზაციას წარმოადგენს, განსხვავებული სახელწოდება კი რეჟისორმა იძულებით შეურჩია. სტოკერის ანდერძის თანახმად, „დრაკულა“-ს ეკრანიზაცია მისი გარდაცვალებიდან მხოლოდ 80 წლის შემდეგ იქნებოდა ნებადართული, ამიტომაც მთავარი გმირი ტრანსილვანიელი გრაფი დრაკულა კი არა, გრაფი ორლოკია. მურნაუს ვამპირი სულაც არ ჰგავს ბრედ პიტის პერსონაჟს ფილმიდან „ინტერვიუ ვამპირთან“ და არც მეიერის ვეგეტარიანელ ედვარდს, იგი ცოცხალი გვამივით შიშის მომგვრელია. მოგვიანებით სისხლისმწოველი არსებით ჰოლივუდიც დაინტერესდა, დროთა განმავლობაში კი ფრანკენშტეინისა და ზომბისგან განსხვავებით კინემატოგრაფიაში ვამპირმა სექსუალური და ქარიზმატული პერსონაჟის სახე შეიძინა, რითაც იგი კვლავ პოლიდორისეულ არსებას დაემსგავსა, ვიდრე სტოკერისას, რომელიც მურნაუმ და მსახიობმა მაქს შრეკმა ეკრანზე კიდევ უფრო შემზარავად წარმოაჩინეს. ერთი სიტყვით, დღედღეობით თანამედროვე საზოგადოება ვამპირის ყველაზე „ნათელ“ და „რომანტიკულ“ მხარეს იცნობს, რომელსაც არავითარი კავშირი არ აქვს მითოსურ არქეტიპთან, მრავალი საუკუნის განმავლობაში სხვადასხვა სახელს რომ იძენდა. ვურდალაკი, უპირი, სტრიგოი, ვრიკოლაკა, ჩუპაკაბრა, ლამია, სტრიქსი - ყველა მათგანი ვამპირის სახელწოდებაა, სხვადასხვა დროსა და ეთნოსში წარმოქმნილი, მათ შორის სხვაობა მხოლოდ უმნიშვნელო დეტალებშია. ვამპირის პოპულარიზაციას დადებითი კუთხით ხელი შეუწყო 60-იანი წლების სექსუალურმა რევოლუციამ, როცა ადამიანის სისხლის სმა მისტიკური რიტუალის გარდა სექსის შემადგენელ ელემენტად იქცა. დროთა განმავლობაში კი „ვამპირული ორგია“ პორნო ინდუსტრიამაც აითვისა.
ბოლო ათწლეულების მანძილზე დასავლურ სამყაროში ვამპირული კინოსა და ლიტერატურის განვითარებასთან ერთად ჩამოყალიბდა ვამპირული კულტურა, როგორც ნაწილი ნეოგოთური სუბკულტურისა, რომელიც ათიათასობით სუბიექტისგან შემდგარ სოციალურ ჯგუფს აერთიანებს. მაგრამ მე ვერ გამიგია ვინ არიან „თვაილაითერები“, რომლებიც ბოლო რამდენიმე წელია ვეგეტარიანელი ვამპირისა და თინეიჯერი გოგოს სიყვარულის ამბით ცხოვრობენ, ამ უკანასკნელს კი ვერაფრით გაურკვევია, მაქცია ჯეიკობი უფრო უყვარს თუ ვამპირი ედვარდ კალენი, რომელიც სექსზე გამუდმებით კატეგორიულ უარს უცხადებს, ვინაიდან ზედმეტად „პატიოსანი“ და „რაფინირებულია“.
2009 წელს ამერიკელმა მწერალმა სტივენ კინგმა „New-York Weekend“-ისთვის მიცემულ ინტერვიუში არ დამალა თავისი აღშფოთება „ბინდის“ ფანების მიმართ. მან თქვა, რომ მთავარი ხიბლი მძაფრსიუჟეტიანი მისტიკისა შიშით გამოწვეული ადრენალინის მატებაა, რომელიც დროთა განმავლობაში დამოკიდებულებასაც კი იწვევს. ჟურნალისტმა კინგს ჰკითხა თუ რას ფიქრობს ჯ. ქ. როულინგისა და სტეფანი მეიერის შემოქმედებაზე.
„როულინგის ნაწარმოებში არის ისეთი მომენტები, რომელსაც შეუძლია შიში მოჰგვაროს მკითხველს, განსხვავებით მეიერის „ბინდისაგან“.“ - ამბობს კინგი. „თუ ვამპირულ რომანს არ შეუძლია შეაშინოს მკითხველი, ეს ნიშნავს, რომ მწერლის მიზანი მიუღწეველია. მე ამ ახალგაზრდა გოგონას ვურჩევდი, რომ დაანებოს ჰორორის წერას თავი, ვინაიდან „ბინდი“ ძალიან ცუდი ნაწარმოებია, მას კი სხვანაირად წერა არ შეუძლია“
თავად სტივენ კინგი 115 მოთხრობის, 11 ნოველის, 17 რომანის, 12 პოემისა და 4 პიესის ავტორია, თუ არ ჩავთვლით თავისივე ნაწარმოებების ეკრანიზაციისთვის დაწერილ სცენარებს. კინგი 19 სხვადასხვა ლიტერატურული პრემიის ლაურეატია, მათ შორის ბრემ სტოკერის სახელობის პრემიისა რომანისთვის „ბედი იერუსალიმისა“ იგივე „Salem’s Lot”, რომელიც მის შემოქმედებაში ერთადერთი ვამპირული რომანია. მისი პერსონაჟები რადიკალურად განსხვავდებიან მეიერის ვამპირებისგან. უფრო მეტიც, იმდენად განსხვავდებიან, რომ ღამით ბნელ ოთახში, თუკი ეს ნაწარმოები გვერდით გიდევთ, აუცილებლად შუქს აანთებთ და წიგნს სათაურით „Salem’s Lot” საგულდაგულოდ გადამალავთ, რომ მისმა პერსონაჟებმა გამოგონილი ქალაქი-აჩრდილიდან შემთხვევით თქვენს ძილში არ შემოაღწიონ.
ერთ მშვენიერ დღეს რომელიმე „თავზეხელაღებულმა“ კვლევითმა ცენტრმა მსოფლიო მასშტაბით გამოკითხვა რომ ჩაატაროს იმის დასადგენად, რამდენ ადამიანს მოსწონს სტეფანი მეიერის „ბინდი“, მძაფრსიუჟეტიანი მისტიკის მოყვარულები დიდ იმედგაცრუებას მიიღებენ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ე.წ. „თვაილაითერების“ (როგორც მეიერის ფანები საკუთარ თავს უწოდებენ) რიცხვი განუსაზღვრელად დიდია. ჯერ მარტო Facebook-ზე მეიერის ბესტსელერი 9 215 984 ადამიანს მოსწონს.თუმცა ამ ოპუსში სულაც არ ვაპირებ „ბინდის“ მოყვარულების გემოვნების თუ უგემოვნების გაკრიტიკებას და იმაზე მსჯელობას, რატომ მოსწონს თითქმის ათ მილიონ ადამიანს მეიერის ბესტსელერი გაცილებით მეტად, ვიდრე „თამაში ჭვავის ყანაში“, „ხმაური და მძვინვარება“, „დიდი გეტსბი“, „პატრიარქის შემოდგომა“, „ხაზარების ლექსიკონი“ და სხვა ჩემთვის საყვარელი წიგნები. ეს უბრალოდ დროის ამაო ფლანგვა იქნება, იმიტომ რომ კარგ მკითხველს ჩემზე უკეთ მოეხსენება დღევანდელი ტენდენცია მსგავს ნაწარმოებებთან მიმართებაში, ამიტომაც მირჩევნია ვამპირულ ლიტერატურასა და მძფრსიუჟეტიანი მისტიკის შემქმნელებზე ვისაუბრო.
ანგლო-ამერიკული ლიტერატურის პირველი ვამპირული ნაწარმოები, თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ჯორჯ ბაირონის შთაგონებით დაიწერა. რომანტიკოსი პოეტის მეგობარმა და მკურნალმა ექიმმა ჯონ პოლიდორიმ მისი პროტოტიპი ვამპირიზმით დაავადებული ლორდი რუტვენის სახით შექმნა. 27 წლის მწერლის ნოველა „ვამპირი“ ლონდონის ერთ-ერთ ლიტერატურულ გაზეთში ავტორის გარდაცვალებამდე ორი წლით ადრე, 1819 წელს გამოქვეყნდა და კონსერვატული საზოგადოების აღშფოთება გამოიწვია, თუმცა ჩვეულებისამებრ, „ვულგარულ“ და „ეშმაკისეულ“ მწერალს (ამგვარი ეპითეტებით მას იმდროინდელი კრიტიკოსები ამკობდნენ) მიმდევრები მალე გამოუჩნდა. დაახლოებით 150 წლის შემდეგ კი თავად პოლიდორი არაერთი ნაწარმოებისა და ფილმის პროტაგონისტად იქცა. მაგალითად, სტენლი კუბრიკის ფილმის „გოთიკა“ მთავარი პერსონაჟები სწორედ ბაირონი, შელი, მისი ცოლი მერი და ჯონ პოლიდორი არიან. ერთი სიტყვით, ვამპირულმა ლიტერატურამ განვითარება სწორედ რომანტიზმის ხანაში დაიწყო და განსაკუთრებული სახეცვლილება პოსტმოდერნიზმის ეპოქაში განიცადა.
დავბრუნდეთ კვლავ მე-19 საუკუნის ინგლისში. ჯონ პოლიდორის „ვამპირის“ გამოქვეყნებიდან რამდენიმე წელიწადში ერთ-ერთ ბრიტანულ გაზეთში იბეჭდება უცნობი ავტორის მოთხრობა „ვამპირი, სახელად ვერნი“. ცოტა ხანში ამას მოჰყვება ნაწარმოები „კარმილა“, რომელშიც მოთხრობილია ვამპირი კარმილასა და ლაურას ლესბოსური სიყვარულის ამბავი. რომანის ავტორი შერიდან ლე ფონი გახლავთ. მან ნაწარმოებს ეროტიკული გრაფიკაც დაურთო. ალბათ ძნელი მისახვედრი არ არის რა რეაქცია შეიძლება მოჰყოლოდა საზოგადოებისგან მსგავს პუბლიკაციას, ხოლო ირლანდიურმა ჟურნალმა The Dark Blue, სადაც ლე ფონის რომანი გამოქვეყნდა, დროებით არსებობა შეწყვიტა. ვამპირულ ნაწარმოებებს ევროპაში ტაბუ დაედო, სანამ შოტლანდიელმა მწერალმა ბრემ სტოკერმა რუმინელი მეფის ვლად ცეპეშის საკუთარი ლეგენდა არ შექმნა და ვამპირული პროზის 25-წლიანი „დუმილი“ არ დაარღვია ეპისტოლარული რომანით „დრაკულა“.
თუკი ვამპირები რეალურად არსებობენ და მიწისქვეშეთში გადამალულები ფარულად აკვირდებიან თანამედროვე ცხოვრების ნერვულ რიტმს, ყველაზე მეტად მათ პოპულარიზაციაში შეტანილი წვლილისთვის კინემატოგრაფიას უნდა უმადლოდნენ, მაგრამ ვამპირული კინო არ შეიქმნებოდა, მანამდე ვამპირულ ლიტერატურას რომ არ ეარსება. გერმანელი ექპრესიონისტის ფრედერიკ მურნაუს ფილმი „ნოსფერატუ“ სწორედ ბრემ სტოკერის რომანის ეკრანიზაციას წარმოადგენს, განსხვავებული სახელწოდება კი რეჟისორმა იძულებით შეურჩია. სტოკერის ანდერძის თანახმად, „დრაკულა“-ს ეკრანიზაცია მისი გარდაცვალებიდან მხოლოდ 80 წლის შემდეგ იქნებოდა ნებადართული, ამიტომაც მთავარი გმირი ტრანსილვანიელი გრაფი დრაკულა კი არა, გრაფი ორლოკია. მურნაუს ვამპირი სულაც არ ჰგავს ბრედ პიტის პერსონაჟს ფილმიდან „ინტერვიუ ვამპირთან“ და არც მეიერის ვეგეტარიანელ ედვარდს, იგი ცოცხალი გვამივით შიშის მომგვრელია. მოგვიანებით სისხლისმწოველი არსებით ჰოლივუდიც დაინტერესდა, დროთა განმავლობაში კი ფრანკენშტეინისა და ზომბისგან განსხვავებით კინემატოგრაფიაში ვამპირმა სექსუალური და ქარიზმატული პერსონაჟის სახე შეიძინა, რითაც იგი კვლავ პოლიდორისეულ არსებას დაემსგავსა, ვიდრე სტოკერისას, რომელიც მურნაუმ და მსახიობმა მაქს შრეკმა ეკრანზე კიდევ უფრო შემზარავად წარმოაჩინეს. ერთი სიტყვით, დღედღეობით თანამედროვე საზოგადოება ვამპირის ყველაზე „ნათელ“ და „რომანტიკულ“ მხარეს იცნობს, რომელსაც არავითარი კავშირი არ აქვს მითოსურ არქეტიპთან, მრავალი საუკუნის განმავლობაში სხვადასხვა სახელს რომ იძენდა. ვურდალაკი, უპირი, სტრიგოი, ვრიკოლაკა, ჩუპაკაბრა, ლამია, სტრიქსი - ყველა მათგანი ვამპირის სახელწოდებაა, სხვადასხვა დროსა და ეთნოსში წარმოქმნილი, მათ შორის სხვაობა მხოლოდ უმნიშვნელო დეტალებშია. ვამპირის პოპულარიზაციას დადებითი კუთხით ხელი შეუწყო 60-იანი წლების სექსუალურმა რევოლუციამ, როცა ადამიანის სისხლის სმა მისტიკური რიტუალის გარდა სექსის შემადგენელ ელემენტად იქცა. დროთა განმავლობაში კი „ვამპირული ორგია“ პორნო ინდუსტრიამაც აითვისა.
ბოლო ათწლეულების მანძილზე დასავლურ სამყაროში ვამპირული კინოსა და ლიტერატურის განვითარებასთან ერთად ჩამოყალიბდა ვამპირული კულტურა, როგორც ნაწილი ნეოგოთური სუბკულტურისა, რომელიც ათიათასობით სუბიექტისგან შემდგარ სოციალურ ჯგუფს აერთიანებს. მაგრამ მე ვერ გამიგია ვინ არიან „თვაილაითერები“, რომლებიც ბოლო რამდენიმე წელია ვეგეტარიანელი ვამპირისა და თინეიჯერი გოგოს სიყვარულის ამბით ცხოვრობენ, ამ უკანასკნელს კი ვერაფრით გაურკვევია, მაქცია ჯეიკობი უფრო უყვარს თუ ვამპირი ედვარდ კალენი, რომელიც სექსზე გამუდმებით კატეგორიულ უარს უცხადებს, ვინაიდან ზედმეტად „პატიოსანი“ და „რაფინირებულია“.
2009 წელს ამერიკელმა მწერალმა სტივენ კინგმა „New-York Weekend“-ისთვის მიცემულ ინტერვიუში არ დამალა თავისი აღშფოთება „ბინდის“ ფანების მიმართ. მან თქვა, რომ მთავარი ხიბლი მძაფრსიუჟეტიანი მისტიკისა შიშით გამოწვეული ადრენალინის მატებაა, რომელიც დროთა განმავლობაში დამოკიდებულებასაც კი იწვევს. ჟურნალისტმა კინგს ჰკითხა თუ რას ფიქრობს ჯ. ქ. როულინგისა და სტეფანი მეიერის შემოქმედებაზე.
„როულინგის ნაწარმოებში არის ისეთი მომენტები, რომელსაც შეუძლია შიში მოჰგვაროს მკითხველს, განსხვავებით მეიერის „ბინდისაგან“.“ - ამბობს კინგი. „თუ ვამპირულ რომანს არ შეუძლია შეაშინოს მკითხველი, ეს ნიშნავს, რომ მწერლის მიზანი მიუღწეველია. მე ამ ახალგაზრდა გოგონას ვურჩევდი, რომ დაანებოს ჰორორის წერას თავი, ვინაიდან „ბინდი“ ძალიან ცუდი ნაწარმოებია, მას კი სხვანაირად წერა არ შეუძლია“
თავად სტივენ კინგი 115 მოთხრობის, 11 ნოველის, 17 რომანის, 12 პოემისა და 4 პიესის ავტორია, თუ არ ჩავთვლით თავისივე ნაწარმოებების ეკრანიზაციისთვის დაწერილ სცენარებს. კინგი 19 სხვადასხვა ლიტერატურული პრემიის ლაურეატია, მათ შორის ბრემ სტოკერის სახელობის პრემიისა რომანისთვის „ბედი იერუსალიმისა“ იგივე „Salem’s Lot”, რომელიც მის შემოქმედებაში ერთადერთი ვამპირული რომანია. მისი პერსონაჟები რადიკალურად განსხვავდებიან მეიერის ვამპირებისგან. უფრო მეტიც, იმდენად განსხვავდებიან, რომ ღამით ბნელ ოთახში, თუკი ეს ნაწარმოები გვერდით გიდევთ, აუცილებლად შუქს აანთებთ და წიგნს სათაურით „Salem’s Lot” საგულდაგულოდ გადამალავთ, რომ მისმა პერსონაჟებმა გამოგონილი ქალაქი-აჩრდილიდან შემთხვევით თქვენს ძილში არ შემოაღწიონ.
Friday, February 12, 2010
The Stigma of Obese People in Tbilisi
"The Bathroom" By Fernando Botero
Anna is a young lady, keen on night clubs and disco music. She was a frequent visitor of Tbilisi’s night clubs, such as Guru and Bambarum, till the bouncers haven’t let her in. On December 25 she couldn’t border, so called, face control of Guru Club. She was told that it had been a new rule of this club. Neither people with casual wear, nor obese people are permitted to disco parties. Anna is overweight. Some weeks later she was told the same in Bambarum.
Tamar Baramidze is 26-years-old girl, living in the suburb of Tbilisi. She has suffered from obesity since childhood. Her job of dream is an art criticism, but Baramidze never worked in this field because she walks barely and she’s afraid, people can judge her appearance. Tamara lives with her mother. According to her mother’s words, Tamar can’t leave alone at home.
“I was told, when I was born, I weighted 4,9 kg. I was a lovely, plump child. Neither my paediatrician, nor my parents could predict my problem,” says Tamar Baramidze, “In the school everybody was pinching me. The boys never looked at me like a woman, even at the university. All my friends had boyfriends, but me.”
At age 20 Tamar was able to give up studding. As she claims, she worried because of her “fat legs and hands”. At that time she weighted only 105 kg. (231 pounds), now her weight is more than 140 kg (308 pounds). Some years later she has lost all of her friends.
The doctors evaluated her problem as the obesity of third degree. The prescription for Tamara was stern diet during fifteen months, without cakes, fast foods, gas drinks and fried meals, but she couldn’t manage it, in spite of her attempt to be on a diet, that lasted for two weeks. She thinks she has not a will anymore, she’s fond of eating anyway. The mother of Tamar Baramidze blames the endocrinologist of her daughter. She claims, they have no practice of working with people having such problems. But Tamara has her own argument; the major causes of her pessimistic mood are her inactivity and the stigmatization of people, like her.
“Our society is very intolerant towards the fat people.” – She says.
The only entertainment, helping her to live with her disease is watching movies. She has a great collection of movies, downloaded from internet to DVD and she calls herself a self-taught cinema critic.
The psychologist Elene Abramia has her point of view about this issue. She rejects the idea of such radical stigmatization among Georgian society.
“Sometimes people with different problems, lose the ability to be objective.” – Says the psychologist, “In some cases person, who can’t prove himself/herself, blames those who are around him/her, and, mostly, a blamed one is society.”
But in spite of these words, Mrs. Abramia doesn’t ignore the problem of stigmatization towards the overweight people among Georgian society. She considers that, generally, Georgians are prone to stigmas and there are a lot of obese people in Tbilisi, but they avoid a frequent contact with public.
“If you pay attention, anyone can notice that it’s very rare to meet mentally and physically handicapped and very obese people in the streets.” – Says Abramia, “This fact is classical example of stigmatization, common for our society.”
The chairman of The Diabetes and Endocrinology Association in Georgia Ramaz Kurashvili says that obesity is a pandemic of the 21st century, which can damage human’s mind.
“I remember one of my patients, a young obese boy, who couldn’t come to me frequently and was used to take recommendations by telephone. He was shy to go outside,” says Ramaz Kurashvili, “This is the case, when the medicine is powerless. A person should force himself to be in contact with the outer world. The public must support them.”
No one can suggest statistics about how many obese people are in Georgia now. But part of this problem may be that these people tend to be out of sight, because they don’t feel accepted.
Tamar Baramidze is a young lady, disappointed and isolated from society for her appearance. She says that the major achievement in life is to stop yourself at that moment, when you should stop to keep yourself.
“I couldn’t save myself from this disease at the right time, I couldn’t stop.” says Tamara.
Sunday, January 31, 2010
სტერეოტიპების კარტოგრაფია
აშკარაა, რომ ქართული საზოგადოება მიდრეკილია სხვადასხვა სოციალური ჯგუფის წევრების კატეგორიებად დაყოფისა და სტატუსების თვითნებურად მინიჭებისკენ. უმრავლესობისთვის კლასობრივი, გენდერული, ეთნიკური და რელიგიური სტერეოტიპები საზოგადოებას ორ ძირითად ნაწილად ხლეჩს, ხოლო მეორე, სტიგმატიზირებულ ნაწილს, “წესიერი მოქალაქენი” როგორც კეთროვანებს ისე ერიდებიან.
შესაბამისად, სტერეოტიპები ქმნის ე.წ. საზოგადოებრივ აზრს. ამავდროულად, ხშირ შემთხვევაში, იგი ბადებს სტიგმას, ეს უკანასკნელი კი სოციალურ რეალობას მეტ მანკიერებასა და სიყალბეს შემატებს.
ჯერ კიდევ მამებისა და ბაბუების თაობაში რუსი ქალების თავისუფალ ყოფაქცევასთან დაკავშირებით გავრცელებული აზრი დღემდე შემორჩენილი სტერეოტიპია. რეალურად, იგი მოკლებულია ობიექტურობას, ისევე როგორც ნებისმიერი ნიშნით დამკვიდრებული სტერეოტიპი. როგორც წესი ეთნიკური, რელიგიური, გენდერული და კლასობრივი ნიშნის სტერეოტიპები მჭიდრო კავშირშია ერთმანეთთან და საზოგადოებრივი რეალობის მცდარ სქემას ქმნის. მაგალითად, “პატიოსანი, ღვთისმოსავი და შრომისმოყვარე ქართველისთვის” ნებისმიერი სომეხი ასოცირდება მხოლოდ მეწაღესთან, სტილისტთან, მკერავთან და მსგავს სოციალურად მნიშვნელოვან, მაგრამ ბევრისთვის არაპრესტიჟულ პროფესიასთან. ამგვარი კლასობრივი სტერეოტიპი ქმნის ახალ ეთნიკურ სტერეოტიპს, როგორიცაა საქართველოში მცხოვრები სომხების გონებრივი შესაძლებლობების დაბალი შეფასება. რამდენიმე ათწლეულია, რაც ქართულ ენაში სომხების შეურაცხმყოფელი იდიომატური გამონათქვამებიც კი დამკვიდრდა.
საზოგადოებაში უარესი დამოკიდებულებაა ქურთების, იეზიდებისა და აისორების მიმართ. უმრავლესობის წარმოდგენით, ყველა მათგანი მეეზოვე ან ორგანიზებული დანაშაულის წევრია. სტერეოტიპული სქემის მიხედვით არც ერთმა ქურთმა თუ აისორმა არ იცის წერა-კითხვა და, რაც ყველაზე სამწუხაროა, ქართული საზოგადოების გარკვეული ნაწილი ამ მცირერიცხოვან სოციალურ ერთობას დაავადებების გამავრცელებელ წყაროდაც კი მიიჩნევს.
ფარიდე დევრიშევი ტკივილით იხსენებს იმ ფაქტს, როცა შვილიშვილი ქართულ ბაღში მიიყვანა.
“რომ მივედი ჩემი შვილიშვილი ცალკე იჯდა. მერე გავიგე, ქართველმა ბავშვმა უთხრა, ჩემთან არ დაჯდე, ჭუჭყიანი ხარო. მერე სხვებმაც ასე დაუწყეს ძახილი, შე ჭუჭყიანოო. არ მესმის, მასწავლებელმა რატომ არ მისცა შენიშვნა?!” – ამბობს ფარიდე. “რამდენიმე დღის შემდეგ, როცა შვილიშვილს მივაკითხე, ერთ-ერთ ქართველ ბავშვს ვუთხარი, რატომ ეუბნები რომას ასეთ რამეებს-მეთქი. იმან მითხრა, მამა ამბობს, ქურთის გვერდით არ დაჯდე, რამე გადაგედებაო.”
ხშირ შემთხვევაში სტერეოტიპების არსებობასთან ერთად იკვეთება ეთნოცენტრული და შოვინისტური ტენდენციებიც. მართალია, ნაცისტურ გაერთიანებებს საქართველოში არასოდეს უარსებია, მაგრამ ქართველი ერის უპირატესობა სხვა ერების ფონზე ყოველთვის მკვეთრად გამოხატული ტენდეცია იყო და არის.
სამწუხაროდ ჩვენი საზოგადოება ვერც რელიგიური ნიშნით დამკვიდრებული სტრეოტიპების ნაკლებობით იამაყებს. ბოლო წლების მანძილზე მომრავლებული რელიგიური ორგანიზაციები და ცალკეული პირები ხელს უწყობენ რელიგიური უმცირესობების სტიგმატიზაციას. მიუხედავად იმისა, რომ თამამად შეიძლება ითქვას, ანტისემიტიზმს, როგორც იდეოლოგიას, საქართველოში მიმდევრები არასოდეს ჰყოლია, ბოლო წლების მანძილზე ინტერნეტ სივრცესა თუ არაერთ ქართულენოვან გაზეთში ანტისემიტური სტატიებისა და ესსეების გამოქვეყნება გახშირდა. მაგალითად, როგორიცაა ნაწყვეტები გრიგორი კლიმოვის ანტისემიტური რომანიდან “წითელი კაბალა”, რომელსაც გაზეთი „ასავალ-დასავალი“ აქვეყნებს. ინტერნეტ-ფორუმებზეც ხშირად გადააწყდებით არაორდინალურ, უარგუმენტო თეორიებსა და მსჯელობებს იუდეველების ანუ ე.წ. ურია-მასონების მიერ შემუშავებული ქრისტიანული სამყაროს განადგურების გეგმის თაობაზე. ზოგ შემთხვევაში მსგავსი “აპოკალიპტური” იდეების გაზიარებას როგორც საზოგადო მოღვაწენი, ასევე სასულიერო პირებიც არ ერიდებიან. თუმცა თავად ქართველ-ებრაელების უმეტესობას ქართველი ხალხისგან დისკრიმინაციის არცერთი ფაქტი არ ახსოვს.
ქართველი-ებრაელი მერი მარტიაშვილი თბილისში დაიბადა და გაიზარდა. ახლა თელავივში ცხოვრობს, მაგრამ ყველაზე მეტად საქართველო ენატრება. “საქართველოში ბევრი ქრისტიანი მეგობარი მყავს. მე მათგან ვერავითარ წყენას ვერ ვიხსენებ, პირიქით. საქართველო ჩემი პირველი სამშობლოა, ისრაელი კი მეორე.” – ამბობს მერი.
რელიგიური ნიშნით დამკვიდრებულ სტერეოტიპებზე საუბრისას, არ შეიძლება არ აღინიშნოს ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სტერეოტიპი. რამდენადაც გასაკვირი არ უნდა იყოს, ქართულ საზოგადოებაში არც ერთი სხვა რელიგიური უმცირესობისადმი არ არსებობს ისეთი მკვეთრად გამოხატული სტერეოტიპი, როგორც კათოლიკეების მიმართ. ქრისტიანული სამყაროს ყველაზე მრავალრიცხოვანი რელიგიური ერთობა ქართული საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის ერეტიკული სექტის სინონიმად მოიაზრება. გაბატონებული სტერეოტიპი, რომელიც თავისდაუნებურად კათოლიციზმის მიმდევართა სტიგმატიზაციას ახდენს, პირველი ნაბიჯია, გადადგმული, რელიგიური უმცირესობის უფლებების შელახვისაკენ, რაც დღევანდელ ეპოქაში ცივილიზებული საზოგადოებისთვის ყოვლად დაუშვებელია.
36 წლის ფსიქოლოგი სოფო ნამგალაძე კათოლიკეა. იგი მიიჩნევს, რომ მართლმადიდებელი მრევლის გარკვეული ნაწილის ფუნდამენტალისტური დამოკიდებულება დოგმებთან ბევრ მორწმუნეში უკურექციას გამოიწვევს და სამუდამოდ გარიყავს ეკლესიური ცხოვრებისგან.
“ჩემთვის ძნელია იმაზე საუბარი, რა დამოკიდებულება აქვთ მართლმადიდებელ სასულიერო პირებს სხვა რელიგიური უმცირესობებისადმი, რადგანაც არავითარი პირადი ან პროფესიული ურთიერთობა არ მქონია მათთან. მაგრამ შემიძლია ვიმსჯელო უშუალოდ მრევლზე და ცალკეულ ინდივიდებზე. პირადად მე, როგორც კათოლიკეს ძალიან ხშირად მომისმენია მართლმადიდებელი მეგობრებისგან და კეთილის მსურველებისგან რჩევა, გნებავთ ქადაგება დაარქვით, რომ აუცილებლად უნდა მოვინათლო მართლმადიდებლად, თორემ ღმერთი დამსჯის და ჯოჯოხეთში მოვხვდები.”
შეიძლება თუ არა მივიჩნიოთ, რომ მსგავსი ეთნიკური თუ რელიგიური ნიშნით დამკვიდრებული სტერეოტიპების ძირიტადი ფუნქცია გარკვეული კატეგორიისთვის ეროვნული და მართლმადიდებლური ფასეულობების გარდარჩენის მექანიზმია? ცხადია, არა. თუმცა თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ნეგატიური სტერეოტიპის არსებობას ყოველთვის თან ახლავს სტიგმა, რასაც სოციალური ჯგუფების დისკრიმინაციისკენ მივყავართ.
Subscribe to:
Posts (Atom)